بر اساس اطلاع «ایرانوایر»، دهها نفر از بازداشتیهای اعتراضات سراسری در زندانهای ایران بلاتکلیف هستند. آنها چند بار بازجویی شده و اتهامات مطرح شده را نپذیرفتهاند. درباره این افراد چه میدانیم؟
بر اساس اطلاعات رسیده به «ایرانوایر» و گفتوگوی ما با سه نفر از نزدیکان بازداشتیهای اعتراضات، مشخص شده است که دهها نفر از افراد بازداشت شده بدون ادله کافی و فقط به این بهانه که شاکی خصوصی دارند، هنوز در بلاتکلیفی و در زندان به سر میبرند.
بررسی این اطلاعات و گفتههای اشخاص مطلع نشان میدهند که بسیاری از شهروندان بازداشت شده در جریان اعتراضات با اتهاماتی چون «حمله به مامور دولت با سلاح سرد» یا «تخریب اموال» روبهرو شدهاند. این در حالی است که خود آنها هرگز این اتهامات را نپذیرفتهاند.
«مسعود اسلامینسب»، جوان متولد سال ۱۳۷۵ یکی از این افراد است که از ۲۳ مهر ۱۴۰۱ با اتهام حمله به مامور دولت با سلاح سرد در بازداشت به سر میبرد.
به دستور قاضی پروندهاش، «ابوالقاسم صلواتی» و به این بهانه که شاکی خصوصی دارد ولی ادله کافی برای محکومیت نبوده، این جوان مجددا به زندان اوین منتقل شده است تا بازجویی پس دهد.
یک فعال مدنی که از داخل کشور با «ایرانوایر» گفتوگو کرده است نیز بر این موضوع تاکید میکند و میگوید: «پروندههای بسیاری از بچههایی که داخل زندان هستند، هنوز در دست بررسی قرار دارند و هیچ مستنداتی از آنها وجود ندارد که بتوانند محکومشان کنند. یک سری از آنها در زندان تهران بزرگ بودند که از جمله محمد هواشمزاده، امیرعلی حقشناس و بهمن مسکین نواز به زندان اوین انتقال داده شدهاند. جواد روحی، محمدرضا شعبانی و عرشیا تکدستان نیز با اتهامات واهی و اغلب با شاکی خصوصی، بدون این که ادله و مستندات کافی برای محکوم کردن و صدور رای باشد، هنوز در زندان نگه داشته شدهاند.»
«ایرانوایر» نتوانسته است به اطلاعاتی از زمان بازداشت و اتهامات مطروحه علیه امیرعلی حقشناس و بهمن مسکین نواز دست یابد اما محمدرضا شعبانی ۲۱ ساله است و دوم مهرماه به همراه همسرش «آیدا عُمیرات» توسط نیروهای اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نوشهر بازداشت و پس از ضرب و شتم شدید از ناحیه کُلیه و پا که قبل از بازداشت تحت عمل جراحی قرار گرفته بود، به زندان تیرکلا در شهر ساری منتقل شده است. شعبانی بعد از گذشت بیش از پنج ماه، هنوز در بلاتکلیفی و در زندان است.
همزمان، جواد روحی و عرشیا تکدستان، از بازداشت شدههای اعتراضات در نوشهر که به «محاربه» و «افساد فیالارض» متهم شده و پیشتر هر یک به سه و دو بار اعدام محکوم شده بودند، هنوز در بلاتکلیفی در زندان هستند. حکم اعدام عرشیا تکدستان نیز از سوی قوه قضاییه به دلیل نبودن ادله کافی نقض شد ولی خبری از حکم نهایی جواد روحی در دسترس نیست. وکیل تسخیری او قبل از این گفته بود هر سه بار حکم اعدام موکلش فاقد ادله اثباتی بودهاند.
بلاتکلیفی به دلیل نبودن مدارک اثبات جرم
پرونده «هادی میرزایی»، ۳۶ ساله، موسیقیدان و فعال مدنی که بیش از چهار ماه پیش بازداشت شده، بعد از چند بار رفت و برگشت به شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب، هنوز باز است. اتهامات میرزایی، «تبلیغ علیه نظام»، «اجتماع و تبانی برای ارتکاب جرم» و «تشویق به فساد از طریق فیلمبرداری در اغتشاشات» مطرح شده است.
فرد مطلعی که درباره میرزایی با «ایرانوایر» گفتوگو کرده است، میگوید چون ادله کافی برای محکومیت او وجود ندارد، این هنرمند و فعال مدنی را به تازگی دوباره از زندان تهران بزرگ به زندان اوین منتقل کردهاند تا تحت بازجویی قرار بگیرد.
بنا به گفته او، هادی میرزایی که گیاهخوار است و به دلیل کیفیت و تنوع پایین غذای زندان، به شدت وزن کم کرده است، تحت فشار قرار دارد تا علیه خود اعتراف کند و اتهامات وارد شده به خود را بپذیرد.
به گفته منبع آگاه «ایرانوایر»، محمد هواشمزاده نیز یکی از افرادی است که با اتهام سنگین «جاسوسی» و بدون ادله کافی هنوز در بلاتکلیفی نگه داشته میشود و به تازگی برای دوباره بازجویی پس دادن، به زندان اوین منتقل شده است.
«ایرانوایر» پیشتر نیز درباره محمد هواشمزاده، باریستای عاشق «شاهین نجفی» و شرح شکنجههایی که بر او رفته بود، نوشته است.
او نیز بیش از شش ماه است که در بلاتکلیفی و البته به اتهام «جاسوسی برای دولتهای متخاصم» در زندان به سر میبرد.
هواشمزاده در شهر آنتالیای ترکیه کافهداری میکرده است و در سفری به ایران، در مقابل منزل خواهرش در محله «پیروزی» تهران بازداشت میشود. ماموران همین که او ساکن ترکیه است را بهانهای کردهاند برای طرح اتهام جاسوسی!
پیشتر یک منبع مطلع در مورد محمد هواشمزاده، شهروند اهل بندرعباس که از نوزدهم مهر ۱۴۰۱ در بازداشت موقت است، به «ایرانوایر» گفته بود: «خودم از محمد شنیدم که صلواتی موقع خواندن گزارش بازجو مبنی بر این که اتهام جاسوسی برای محمد وارد نیست، گفته است من این چرت و پرتها را قبول ندارم، دوباره برود برای بازجویی!»
همچنین اطلاعات رسیده به «ایرانوایر» نشان میدهند که «پرهام پروری» هنوز در خطر اعدام قرار دارد.
یک منبع میگوید: «پرهام در زندان اوین است و از لحاظ روحی وضعیت خوبی ندارد. این بلاتکلیفی و خطر اعدام، شرایط را برای او بسیار دشوار کرده است.»
پروری قهرمان شنای اهل سقز است که اوایل مهر ۱۴۰۱ در تهران دستگیر و پس از شش ماه بازداشت در زندان تهران بزرگ (فشافویه)، به زندان اوین منتقل شد.
پیشتر نزدیکان این جوان ورزشکار در گفتوگو با «ایرانوایر» ضمن تایید خبر این انتقال، اعلام کرده بودند که خانوادهاش در آخرین ملاقات خود با پرهام که در اوین انجام شده بود، از کاهش وزن و بار نامساعد روحی و روانی او خبر داده بودند.
دادگاه پرهام قرار بوده در روز ۲۱ فروردین انجام شود که به بعد از ماه رمضان موکول شده است.
انجمن آزادی قلم آمریکا اعلام کرد که ایران با ۵۷ نویسنده زندانی در سال گذشته، پس از چین بیشترین تعداد زندانی کردن نویسندگان را داشته و با بازداشت ۱۶ زن نویسنده و روزنامهنگار به بزرگترین زندان زنان نویسنده در دنیا تبدیل شده است
در بخشی از گزارش سالانه انجمن قلم آمریکا درباره وضعیت آزادی بیان در سال گذشته میلادی، آمده که چین و ایران، در میان دیگر کشورها، بیشترین محدودیتها را علیه آزادی بیان اعمال میکنند و بدترین مکانها برای نویسندگان هستند.
بر اساس این گزارش، چین و ایران به ترتیب با داشتن ۹۰ و ۵۷ نویسنده زندانی بیشترین تعداد نویسندگان زندانی در جهان را دارند.
همچنین جمهوری اسلامی پس از آغاز خیزش سراسری مردم ایران در واکنش به قتل حکومتی مهسا امینی، موج جدیدی از بازداشت یا زندانی کردن نویسندگان را به راه انداخت.
انجمن قلم آمریکا تاکید کرده که جمهوری اسلامی در سال ۲۰۲۲، با ۳۹ مورد جدید بازداشت یا زندان نویسندگان در ایران، بیشترین افزایش را در میان کشورهای جهان داشته است.
ایران همچنین بزرگترین زندانی نویسندگان زن در جهان است و از ۴۲ نویسنده زن در بازداشت ۱۶ نفر در ایران هستند. چین نیز با ۱۱ نویسنده زن پشت میلههای زندان، از این نظر چندان از جمهوری اسلامی عقب نیست.
نرگس محمدی، توماج صالحی، سعید مدنی، نصرالله لاشانی، مهوش ثابت و ... از جمله نویسندگان و شاعرانی هستند که اکنون در زندانهای ایران به سر میبرند. جمهوری اسلامی به تازگی کیوان صمیمی، نویسنده و روزنامهنگار را نیز بار دیگر زندانی کرده است.
پیشتر کانون نویسندگان ایران با هشدار درباره نویسندگان بازداشتشده خواستار آزادی فوری آنان شده بود. این در حالی است که برخی از نویسندگان با احکام زندان مواجه شدند.
این کانون در اردیبهشتماه، در بیانیهای از وخیمتر شدن حال بهنام موسیوند خبر داد و گفت: «موسیوند مدتها از درمان محروم بود و پس از اعتصاب غذا به بیمارستان منتقل شد. محروم کردن زندانیان از درمان،جنایت است و آنچه بر او میرود، بارها در زندانهای ایران به فاجعه انجامیده است.»
جان باختن بکتاش آبتین در زندان پس از محرومیتهای پزشکی، نمونه بارز فشار بر نویسندگان ایرانی است.
کانون نویسندگان ایران اعلام کرده بود که مسئولیت تاخیر در اعزام بکتاش آبتین از زندان به بیمارستان و جان باختن او را متوجه حکومت و به ویژه قوه قضاییه میداند.
در ماههای اخیر با وجود اعتراضات سراسری علیه جمهوری اسلامی، فشار علیه زنان و همچنین فعالان مدنی و سیاسی افزایش یافته است.
سازمان دیدهبان حقوقبشر، در گزارش تازهای که بامداد سهشنبه ۵اردیبهشت۱۴۰۲ منتشر شده، سرکوب گسترده کودکان توسط نیروهای امنیتی ایران را تایید کرد و نوشت در جریان جنبش «زن، زندگی، آزادی»، کودکان بسیاری کشته شده و مورد شکنجه، تعرض جنسی و ناپدیدسازی قرار گرفتهاند.
در این گزارش که حاصل جمعآوری اطلاعاتی از شهریور تا بهمن ۱۴۰۱ است، با خانواده و نزدیکان ۱۱ کودک گفتوگو شده است که شکنجه ، تجاوز و تعرض جنسی را تجربه کردهاند. برخی از این کودکان در دادگاه انقلاب و نه دادگاه اطفال مورد محاکمه قرار گرفته، و وکیل اختیاری نداشتهاند، بعد از آزادی هم از تحصیل محروم شدهاند. برخلاف قوانین حقوقبشری، به این کودکان دستبند و چشمبند زده شده است و در دادگاههای چند دقیقهای محکوم شدهاند. با «تارا سپهریفر»، پژوهشگر ارشد ایران در سازمان دیدهبان حقوقبشر، «معین خزائلی»، حقوقدان و «صبا آلاله»، روانشناس، در این باره گفتو گو کردهایم.
به گفته «تارا سپهریفر»، پژوهشگر ارشد ایران در سازمان دیدهبان حقوقبشر، روایتهای جمعآوری شده از میان کودکان ۱۳ تا ۱۸ سال دختر و پسر صورت گرفته است، ولی تعداد پسرها بیشتر بوده است.
خانم سپهریفر با توضیح اینکه برخی روایتها از ساکنان شهرهای بسیار کوچک است میگوید، برای امنیت خانوادهها هیچ توضیح بیشتری در اختیار رسانهها قرار نمیدهیم. به گفته، او دستکم ۲ منبع دست دوم که از فعالین حقوق بشر بودهاند و برخی نزدیکان و خانوادههای کودکان، این اطلاعات را در اختیار دیدهبان حقوق بشر قرار دادهاند. این سازمان با کنار هم قرار دادن روایتها، نقض گسترده حقوقبشر را تایید کرده و به این نتیجه رسیده است که اتفاقات رخ داده بسیار بیشتر از آن چیزی است که ما نهادهای حقوقبشری، تاکنون امکان مستند کردن آن را داشتهایم.
تارا سپهریفر میگوید: «در بسیاری از این گزارشها، افراد شاهد بودند که اتفاقات مشابه دیگری هم رخ داده است، منتهی ما نتوانستیم آن روایتها را بهدلیل نداشتن منابع کافی، مستندسازی کنیم.»
او اضافه میکند: «طبق بررسیها متوجه شدیم در این دوره از اعتراضات، با زوایای بسیار خشنتری از اعمال خشونت و شکنجه مواجه هستیم.»
بهگفته او، گزارشهای بسیار هولناکی از استفاده از انواع تعرض، آزار و تهدید جنسی به سازمانها و مجموعههای حقوقبشر ارسال میشود که در مورد زنان، مردان و کودکان است: «در مناطقی که دورتر از شهرهای اصلی بودهاند، خارج از بازداشتگاههای رسمی و قبل از تحویل متهم به بازداشتگاههای رسمی، موارد شکنجه و تجاوز شدیدتر بوده است که باید بیشتر در مورد آن تحقیقات صورت بگیرد.»
او اضافه میکند: «هرچند شدت اعتراضات خیابانی کاهش پیدا کرده است، ولی وظیفه همه، مستند کردن ابعاد مختلف این سرکوب است.»
اعتصاب کارگران پروژهای صنایع نفت و حوزه های مختلف در بیش از ۹۴ کارگاه و شرکت با قدرت ادامه دارد.
کارگران پروژهای صنایع نفت، پتروشیمی، فولاد و مس در شش روز اخیر دست از کار کشیده و اعتصاب کردهاند. این اولین اعتراض و اعتصاب هماهنگ کارگران در سال ۱۴۰۲ است که پس از تجمعها و اعتراضهای جسته گریخته کارگران حوزههای مختلف در سال جدید، آغاز میشود
کارگران در این اعتراضها خواهان افزایش ۷۹ در صدی حقوقشان هستند و به مصوبه دولت برای افزایش ۲۷ درصدی حداقل دستمزد معترض می باشند. آنان معتقدند حقوق فعلی با مبلغ سبد معیشت یک خانواده در ایران فاصله بسیاری دارد و با توجه به تورم روزافزون، شرایط هر روز سختتر هم خواهد شد.
پیشی گرفتن نرخ تورم از میزان افزایش حقوق اعتراضها را به فاز جدیدی وارد کرد. اکنون بیش از ۹۴ شرکت و کارگاه به این اعتصاب سراسری پیوسته و دست از کار کشیدهاند.
۱۲۵ نماینده احزاب مختلف در مجالس عوام و اعیان بریتانیا در نامهای به نخستوزیر این کشور با اعلام حمایت از وحید بهشتی، کنشگر سیاسی که با مطالبه تروریست شناختن سپاه ۵۶ روز است مقابل وزارت خارجه بریتانیا اعتصاب غذا کرده، خواستار قرار گرفتن سپاه در فهرست سازمانهای تروریستی شدند.
این نمایندگان پارلمان بریتانیا که جمعی از آنها چهارشنبه با وحید بهشتی در مقابل وزارت خارجه این کشور دیدار کردند، در نامه به ریشی سوناک با ستودن مقاومت این کنشگر سیاسی، بر حمایت خود از مطالبه او برای تروریست شناختن سپاه تاکید کردند.
این نمایندگان با اشاره به فعالیتهای مخرب سپاه در خاورمیانه، هشدار دادند که تهدید سپاه دیگر به هزاران مایل دورتر از بریتانیا محدود نیست و سپاه اکنون آشکارا در بریتانیا به انجام عملیات اقدام میکند.
افشای توطئههای ترور در بریتانیا و جمعآوری اطلاعات شهروندان یهودی بریتانیا به دست باندهای خلافکار، تهدید روزنامهگاران در خاک بریتانیا و پیشبرد افراطیگری در مراکز اسلامی این کشور از جمله نگرانیهایی هستند که در نامه نمایندگان پارلمان به آنها اشاره شده است.
این نامه با اشاره به اینکه متحدان بریتانیا در اتحادیه اروپا همچون فرانسه، یونان و آلمان نیز تهدیدهای مشابهی را از سوی جمهوری اسلامی در خاک خود شناسایی کردهاند، خاطرنشان کرد سپاه حتی در قاچاق مواد مخدر به اروپا نیز نقش دارد.
نمایندگان پارلمان با اشاره به اقدامهای پیشین بریتانیا در تروریست شناختن حماس و حزبالله، خاطرنشان کردند که سپاه حامی مالی اصلی و آموزشدهنده این «گروههای خطرناک» است و دولت بریتانیا باید با سپاه به عنوان والد حماس و حزبالله مقابله کند.
این نامه با اشاره به حمایت گسترده نمایندگان پارلمان از تروریست شناختن سپاه و اظهارات ریشی سوناک در ماه دسامبر مبنی بر اینکه برای مقابله با سپاه از همه ابزارهای موجود استفاده خواهد کرد، خاطرنشان کرد با تشدید تهدیدهای سپاه در خاک بریتانیا، زمانش رسیده که با تروریست شناختن این سازمان اقدامی اساسی صورت گیرد.
پیشتر در اواخر دیماه، نمایندگان مجلس عوام بریتانیا به طرحی که از دولت این کشور میخواهد سپاه پاسداران را سازمان تروریستی اعلام کند، به اتفاق آرا رای مثبت داده بودند.
نتیجه این رایگیری برای دولت بریتانیا الزامی ایجاد نمیکند، اما نشاندهنده افزایش فشار نمایندگان مجلس برای این اقدام است.